Araç sahibi olmak istiyor; ancak artan benzin fiyatları nedeniyle daha verimli olan dizele yönelmeyi mi düşünüyorsunuz? Öncelikle “Dizel Nedir?” yazımıza göz atarak, dizel araç kullanmanın avantaj ve dezavantajlarına göz atmanızı tavsiye ederiz. Sonrasında, dizel motorunuzu daha iyi anlamak için yazımıza geri dönmeyi unutmayın; çünkü bu yazımızda konumuz: Dizel motor çalışma prensibi! Hazırsanız, dizel motoru incelemeye ve benzinli motorla arasındaki farkları anlamaya başlayalım!
Dizel Motor Nedir?
1892 yılında Alman mühendis Rudolf Diesel tarafından icat edilen dizel motor esasında Almanya’da petrole olan bağımlılığı azaltmak için kömürlü bir motor yapma fikrinin sonucu. Bu nedenle, Diesel ilk başta kömürle çalışan bir motor üzerine çalışmış; ancak çıkan kül vb. atıkların çokluğu onu alternatif aramaya itmiştir. Bu alternatifler arasında bitkisel yağların araçlarda yakıt olarak kullanılması dahi olsa da neticede “motorin” ve “dizel motor” ortaya çıkmıştır.
Motorin esasında ham petrolün damıtma ile 200-300 dereceye çıkartılması ile elde edilir; ancak rafine edilme süresi daha kısadır ve daha verimlidir; çünkü rafine süresi gibi sıkıştırma oranı da daha azdır. Özellikle petrol krizinin dünyayı sardığı 20. yüzyıl sonlarında dizel yakıta olan ilgi de artmış ve benzinli araçlar ile başa baş hale gelmiştir.
Dizel Motor Çalışma Prensibi
Dizel motor da tıpkı benzinli motorlar gibi 4 zamanlı olarak çalışır; ancak dizel motorda ateşleme bujisi ya da karbüratör bulunmaz. Dizel motorun çalışma prensibine adım adım baktığımızda bu durumun nedeni de daha kolay anlaşılacaktır.
- Birinci Zaman
İlk olarak pistonlar aşağı yönlü hareket eder ve böylece, valf açılır. Giriş valfi açıldığında, yanma işlemi için gerekli olan havanın dışarıdan içeri girmesi sağlanır.
- İkinci Zaman
2. zaman ise giriş valfinin kapanmasıyla başlar. Girş valfi kapandığında piston yukarı yönlü harekete başlar; bu hareket birinci zamanda içeri alınan havanın da sıkıştırılması anlamına gelir.
- Üçüncü Zaman
2. zamanda sıkışan hava giderek ısınır ve üçüncü zamanda üstüne enjektörlerce yakıt püskürtülür. Basınçlı ve sıcak hava ile yakıtın birleşmesi ile tabii ki yanma işlemi gerçekleşir ve ısı/buhar açığa çıkar.
- Dördüncü Zaman
Dördüncü zamanda da piston yukarıdadır ve valf açıktır; ancak bu kez hava almak için değil; yanma işlemi sonucunda ortaya çıkan atık gazların egzoz yoluyla uzaklaştırılması için. Dördüncü adım sonrasında valf kapanır ve yeniden açılmasıyla “dizel çevrimi” denen işlem tekrarlanır.
“Dizel motor çalışma prensibi nedir?” sorusunun yanıtı işte bu kadar basit. Kısaca özetlemek gerekirse, dizel motorlarda kullanılan yakıt (motorin) ve sıkıştırılmış yüksek basınçlı havanın birleşmesi, yanma işleminin temelini oluşturur. Bu nedenle, dizel motorlarda ateşleme bujisi ve karbüratör bulunmaz; ayrıca dizel motorlarda sıkıştırma süresi de daha azdır. Geçmişte yüksek atıklar ve kara dumanlar nedeniyle pek tercih edilmese de modern araçlar dizel çalışma prensibi üzerine de çalışmalar devam etmektedir ve dizel motorun kötü şöhretini akıllarımızdan silen birçok teknoloji geliştirilmiştir.
